Warszawa: w sobotę jednodniowy pokaz rękopisu „Bogurodzicy”

Trzeci spośród najstarszych rękopisów "Bogurodzicy" zaprezentowany zostanie w sobotę 19 listopada w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie. Jednodniowemu pokazowi rękopisu będą towarzyszyć dwa wykłady i krótki koncert.

„Bogurodzica” tradycyjnie uważana jest za pierwszy polski hymn narodowy. Otwiera jednocześnie historię polskiej literatury. Jest to najstarszy zachowany w całości spójny tekst w języku polskim. Określana była przez Jana Długosza mianem carmen patrium (pieśni ojczystej). Śpiewana w ważnych dla wspólnoty narodowej momentach – przed najważniejszymi bitwami, w trakcie obrzędów koronacyjnych czy podczas podniosłych uroczystości kościelnych – pełniła przez wieki funkcję hymnu narodowego. W takiej postaci wprowadzona została także do kultury popularnej – najpierw przez Henryka Sienkiewicza w „Krzyżakach”, gdzie rycerstwo polskie śpiewa ją przed bitwą pod Grunwaldem, a następnie w ekranizacji powieści w reżyserii Aleksandra Forda.

Pierwotna, tzw. archaiczna część pieśni to dwie pierwsze strofy, których autorstwo w średniowieczu przypisywane było św. Wojciechowi. Współczesne badania wskazują jednak, że pochodzą one raczej z XIII w., a kolejne są jeszcze późniejsze. „Bogurodzica” zachowała się w wielu wersjach, zwanych redakcjami.

Na wystawie w Pałacu Rzeczypospolitej (plac Krasińskich 3/5) prezentowany będzie trzeci spośród najstarszych – rękopis redakcji warszawskiej ze zbiorów Biblioteki Narodowej – znajdujący się w kodeksie „Miscellanea theologica” zawierającym także inne modlitwy i traktaty teologiczne. Zastosowane tam formy językowe wskazują, że ta właśnie wersja tekstu mogła inspirować Sienkiewicza piszącego „Krzyżaków”.

W trakcie pokazu odbędą się dwa wykłady: o godz. 15.00 prof. dr hab. Paweł Stępień zaprezentuje prelekcję „Pieśń-zagadka. O przeniknionych i nieprzeniknionych sekretach „Bogurodzicy””. Następnie dr hab. Paweł Gancarczyk zastanowi się nad tym, czy „Bogurodzica” jest bardziej pieśnią rycerską, czy modlitwą.

O godz. 17.00 odbędzie się koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Il Canto, który oprócz „Bogurodzicy” zaprezentuje też inne średniowieczne pieśni maryjne.

W sobotę zobaczyć będzie można także trzy inne najciekawsze wersje pieśni ze zbiorów BN: rękopis cyrylicą ze „Statutu Litewskiego pierwszego”, pierwsze wydanie „Bogurodzicy” drukiem oraz „Statuta y przywileje koronne” Jana Herbuta, w którym „Bogurodzica” została zatytułowana jako pieśń ułożona przez św. Wojciecha.

Pokaz rękopisu „Bogurodzicy” odbędzie się w ramach cyklu „Pierwsze/Najstarsze” organizowanego przez Bibliotekę Narodową z okazji 1050. rocznicy Chrztu Polski. Co miesiąc Biblioteka Narodowa prezentuje pierwsze teksty i najstarsze zabytki kultury i historii, dokumentujące początki państwa polskiego.