Warszawa: X Ogólnopolska Konferencja Penitencjarna

O tym, jak pomagać skazanym po zakończeniu odbywania kary oraz jak ważne są działania prewencyjne w zapobieganiu przestępczości rozmawiali uczestnicy X Ogólnopolskiej Konferencji Penitencjarnej zorganizowanej z okazji 95-lecia Służby Więziennej w Polsce. W konferencji udział wzięli pracownicy więzień, przedstawiciele Episkopatu Polski, policji, Najwyższej Izby Kontroli oraz Ministerstwa Sprawiedliwości.

Rozpoczynający debatę ordynariusz warszawko-praski abp Henryk Hoser podkreślił, że tego typu potkania są niezwykle istotne dla rozwoju więziennictwa polskiego. Przypomniał słowa bł. Jana Pawła II, który Służbę Więzienną nazywał instytucją wychowawczą a jej pracowników namawiał do stosowania pedagogiki towarzyszenia – Takie patrzenie na pracę w więziennictwie uczy umiejętności kroczenia obok osoby skazanej w taki sposób, by zyskiwała możliwość zmiany swojego życia na lepsze, pełniejsze i bardziej świadome. Oby funkcjonariusze Służby Więziennej tworzyli w zakładach karnych warunki do rozwoju, które pozwolą odsiadującym wyrok powrócić do społeczeństwa – mówił hierarcha i dodał, że także dla ludzi Kościoła konferencja jest okazją do zastanowienia się co jeszcze można zrobić, aby im pomóc.

Występujący w imieniu ministra sprawiedliwości Marka Biernackiego wiceminister Stanisław Chmielewski zauważył, że wciąż wielu obywateli wybiera życie na krawędzi i popada w konflikt z prawem. Jako przyczyny tego stanu rzeczy wskazał na problemy wykluczenia społecznego i zataczającego coraz szersze kręgi bezrobocia. Przyznał, że chcąc walczyć z przestępczością musimy przeznaczyć realne środki na walkę z marginalizacją pewnych grup obywateli, na tworzenie miejsc pracy i na edukację. Przyznał, że również w więzieniach potrzebne są środki na stworzenie osadzonym możliwości rozwoju zawodowego po to, by po wyjściu na wolność osoby te nie wracali na drogę przestępstwa.

– Pobyt w więzieniu nie może być tylko czasem straconym, musi być szansą na zmianę życia – podkreślił. – Osadzeni potrafią pracować na rzecz społeczeństwa, mamy tego przykłady w hospicjach, przy budowie dróg i w innych tego typu miejscach. To jest właściwy kierunek.

Z kolei wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli, Marian Cichosz, przedstawił przygnębiające dane z audytu dokonanego w latach 2010/2012 w 32 szkołach na terenie całego kraju, z których wynika, że placówki edukacyjne nie radzą sobie z narastającym problemem narkomanii wśród uczniów. – Podczas tej kontroli stwierdziliśmy, że w szkłach podejmowane są liczne inicjatywy profilaktyczne, które niestety nie spełniają dobrze swojej roli. Wśród nauczycieli panuje błędne przekonanie, że problem obecności narkotyków ich szkoły nie dotyczy. Tymczasem aż w 17 placówkach stwierdziliśmy obecność narkotyków.
Według przedstawiciela NIK po przeprowadzeniu 11467 ankiet badający stwierdzili, że 31 proc. uczniów było świadkiem zażywania narkotyków, 28 proc. nauczycieli wie, że w ich szkole istnieje problem narkomanii a 17 proc. uczniów wie o sprzedaży narkotyków na terenie szkoły. Co gorsza, 13 proc. nauczycieli deklaruje, że nie wie, jak przeciwdziałać temu zjawisku – Uważam, że problem jest wciąż lekceważony zarówno przez pedagogów, jak i rodziców – podsumował wiceprezes NIK.

Mazowiecki Kurator Oświaty Karol Semik w swoim wystąpieniu przyznał, że szkoła, która poprzestaje na edukacji lekceważąc problem wychowania młodego człowieka, przestaje pełnić swoją funkcję. Co więcej, szkoła powinna uwrażliwiać na wartości moralne, ponieważ dziecko ich nie zna. Jeśli nie odnajdzie ich w procesie wychowania, jest bardzo prawdopodobne, że popadnie w konflikt z prawem. Prelegent wskazał na patologiczne środowisko rodzinne oraz destrukcyjne środowisko rówieśnicze jako na główne czynniki ryzyka wystąpienia zachowań przestępczych. Wskazał, że szkoła powinna wdrażać programy chroniące uczniów przed wejściem na drogę konfliktu z prawem, takie jak koła zainteresowań i warsztaty, akcje charytatywne, kontakt z wysoką kulturą i mądrą organizację czasu wolnego. Równie ważny w procesie wychowania jest autorytet wychowawcy, który swoim przykładem ukazuje uczniom powszechnie akceptowane normy i wartości.

O mechanizmie postępującej demoralizacji nastolatków w wyniku rozpadu rodziny opowiedziała zebranym płk. Lidia Olejnik, dyrektor okręgowy Służby Więziennej w Opolu. Na przykładzie kilku dziewcząt przedstawiła szokujący przykład równi pochyłej, po której staczają się nastolatki w sytuacji patologii w rodzinie i rozpadu małżeństwa rodziców.

– Zdarzają się przypadki, kiedy dorastające dziewczyny popełniają zabójstwa po tym, jak stają się ofiarami przemocy seksualnej ze strony konkubentów matki. Uciekają z domu, w którym czują się zaniedbane, następnie uzależniają się od alkoholu i narkotyków, nierzadko zmuszone są do prostytucji. W następstwie tego popadają w konflikt z prawem i trafiają do zakładu karnego – mówiła przedstawicielka Służby Więziennej.

Na zakończenie konferencji głos zabrał rektor uczelni Pedagogium prof. dr hab. Marek Konopczyński, który zaznaczył, że Służba Więzienna przechodzi swego rodzaju ewolucję. Od postrzegania swojej misji w kategoriach jurydycznych, a więc prostego wykonywania kary pozbawienia wolności, poprzez drogę poddawania skazanych psychoterapii, aż po ścieżkę towarzyszenia osadzonym w szeroko pojętym rozwoju – Droga jurydyczna to za mało, droga terapeutyczna jest z konieczności mało skuteczna w warunkach więziennych. Dopiero trzecia droga jest szansą dla osadzonych. Bo dopiero w tym ujęciu więzienie z miejsca beznadziei staje się miejscem, w którym człowiek otrzymuje drugą szansę. Resocjalizacja jest więc możliwa jedynie jako stwarzanie możliwości do rozwoju zawodowego, edukacyjnego i osobowego osoby skazanej – podkreślił prof. Konopczyński.

Konferencję poprowadził naczelny kapelan więziennictwa w Polce ks. dr Paweł Wojtas. Prelekcjom towarzyszył pokaz filmu „Czas Wolności” zrealizowanego przez Służbę Więzienną oraz występ grupy teatralnej z liceum ogólnokształcącego w Grójcu.

Organizatorami konferencji byli: Dyrektor Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej, Rektor Wyższej Szkoły Nauk Społecznych PEDAGOGIUM, Mazowiecki Komendant Wojewódzki Policji oraz Mazowiecki Kurator Oświaty.