„Wielkanoc na Mazowszu” – wystawa w skansenie w Sierpcu

„Wielkanoc na Mazowszu” – to tytuł wystawy, która w Niedzielę Palmową otwarta została w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu w diecezji płockiej. Na wystawie prezentowane są zwyczaje, których już się nie kultywuje m.in. bielenie ścian przed wielkanocą, czy też różnorodne wzornictwo na wielkanocnych jajach. Poza tym pokazano na niej różnice w obchodach świąt w chłopskiej chacie i dworku dziedzica. Wystawa będzie czynna do końca maja.

Od Niedzieli Palmowej w skansenowskich chałupach i wnętrzach dworskich prezentowane są obyczaje związane z wielkanocnymi świętami. Zobaczyć można m.in. takie przygotowania do świąt jak porządkowanie izb, bielenie ścian, czy też wykonywanie wielkanocnych palm. Na terenie Mazowsza najpopularniejsze były palmy wykonywane z bazi, trzciny, gałązek borówek lub barwinka, zdobione papierowymi kolorowymi kwiatkami.

„Po poświęceniu jej w kościele dzieci musiały połknąć po jednym pączku bazi, aby uchronić się w nadchodzącym roku od bólu gardła. Palmę wkładano za obraz albo przybijano w rogu izby wierząc, że chroni dom od nieszczęścia, pożaru, pioruna. Przechowywana ona była z szacunkiem aż do następnego roku, kiedy to w ramach przedświątecznych wielkanocnych porządków była palona w czeluści pieca chlebowego, a popiół był rozsypywany na ziemi ornej, aby chronić i powiększać plony”, opowiadał Jan Rzeszotarski, dyrektor muzeum w Sierpcu.

W skansenowskich chałupach można też zobaczyć m.in. jak wyglądało wypiekanie chleba, bab wielkanocnych czy mazurków, wyrabianie przetworów masarskich, zdobienie jaj – symbolu odradzania się życia. Jajka były malowane w naturalnych barwnikach (cebulak, wywar z jemioły, z kory dębu, młodych łodyg żyta, czerwonych buraków), pisane woskiem, oklejane wycinankami, białym rdzeniem sitowia i kolorowymi kawałkami wełny oraz z wydrapywanym wzorem. W zależności od zastosowanej techniki zwane też były różnie: pisankami, malowankami, kraszankami.

Ponadto na ekspozycji można obejrzeć wielkosobotnie święcenie pokarmów – na wsiach odbywało się w jednym domostwie, w do kosza z pokarmami wkładano także młody, wysiany owies czy białe sery. Można też dowiedzieć się, że po rezurekcji w Wielką Niedzielę odbywały się wyścigi – każdy gospodarz chciał jak najszybciej wrócić z kościoła do domu, bo wróżyło to dobry urodzaj w nadchodzącym roku a skorupki z poświęconych jajek zakopywano w ziemi ornej, aby przyczyniły się do dobrych plonów i chroniły pole przed szkodnikami.

Wystawa pokazuje, że pierwszy dzień świąt wielkanocnych był dniem rodzinnym, poświęconym ucztowaniu w gronie najbliższych. Drugi dzień był dniem wspólnej radości, gier i zabaw na wolnym powietrzu. Dzieci chodziły w tym dniu z życzeniami do swoich chrzestnych, a w zamian dostawały w upominku pisanki. Poniedziałek Wielkanocny to również śmingus-dyngus. Śmingus było to wzajemne polewanie się wodą, a dyngus – chodzenie dzieci i młodzieży po wykupie z przyśpiewkami i wierszowanymi życzeniami, w zamian za co obdarowywani byli pisankami oraz ciastem. Wystawa obrazuje również kontrast pomiędzy zwyczajami chłopskimi a dworskimi.

Otwarcie wystawy towarzyszyło popularnym obchodom Niedzieli Palmowej w skansenie. W programie obchodów znalazła się m.in. Msza św. w zabytkowym kościele z Drążdżewa oraz konkurs na najpiękniejszą palmę. Poza tym zwiedzającym mogli obejrzeć prezentację multimedialną o Wielkanocy.

Wystawę „Wielkanoc na Mazowszu” można zwiedzać w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu do końca maja. Muzeum czynne jest w godz. 9.00-17.00, w w sobotę i niedzielę w godz. 10.00 -18.00.