Wielkanoc u grekokatolików – 15 kwietnia

W tym roku wierni Kościoła greckokatolickiego, podobnie jak prawosławni, obchodzić będą święta wielkanocne tydzień później niż chrześcijanie Kościołów zachodnich, czyli 15 kwietnia. Charakterystyczne dla wschodniej liturgii wielkanocnej są powtarzane wielokrotnie słowa troparionu paschalnego: „Christos woskres” (Chrystus zmartwychwstał), wypowiadane przez duchownych, na które wierni odpowiadają: „Woistinu woksres”(zaprawdę zmartwychwstał). Słowa te wypowiadane są zawsze z takim ładunkiem emocjonalnym, jakby duchowni i wierni byli uczestnikami misterium paschalnego, które dokonało się przed dwoma tysiącami lat w Jerozolimie.

Główne uroczystości wielkanocne dla wiernych greckokatolickiej metropolii przemysko-warszawskiej odbędą się 15 kwietnia, o godz. 7, w cerkwi ojców bazylianów w Warszawie. Dwa lata temu stołeczni bazylianie przeszli bowiem z kalendarza gregoriańskiego na juliański. Liturgii paschalnej przewodniczyć będzie metropolita przemysko warszawski obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, abp Jan Martyniak.

We wszystkich cerkwiach greckokatolickich w Polsce liturgia paschalna zaczyna się wczesnym rankiem, najpóźniej na ogół o godz. 7..
Na początku odbywa się krótkie nabożeństwo nawiązujące do symboliki pustego grobu, kiedy to kapłan przenosi całun Jezusa (płaszczanicę) z Grobu Bożego na ołtarz. Potem następuje tzw. Jutrznia Paschalna, nabożeństwo, które już w pełni mówi o cudzie zmartwychwstania. Zaczyna się ono procesyjnym wyjściem kapłanów i wszystkich wiernych z kościoła, którego drzwi zostają zamknięte. Procesja obchodzi świątynię – raz lub trzykrotnie. Po procesji celebrans przewodniczący liturgii stuka krzyżem w drzwi kościoła i otwiera je na znak pustego grobu i zmartwychwstania. Po śpiewie „Christos woskres” (Chrystus zmartwychwstał) wszyscy wierni pod przewodnictwem kapłana wchodzą do świątyni, gdzie dalej trwa nabożeństwo. We wszystkich Kościołach tradycji wschodniej czyta się wówczas m.in. tekst o zmartwychwstaniu autorstwa św. Jana Chryzostoma.

Po Jutrzni Paschalnej odprawiana jest od razu Eucharystia, w czasie której kapłan czyta Prolog Ewangelii wg św. Jana. W czasie tego czytania biją wszystkie kościelne dzwony. Od czasu tej liturgii drzwi ikonostasu pozostają otwarte na cały tydzień – przez oktawę Świąt Wielkanocnych. Po Mszy św. wierni udają się do domów na paschalne śniadanie.

W poniedziałek, w drugi dzień Świąt,po Mszy św. dzieci i młodzież wychodzą przed kościół i śpiewają pieśni o wiośnie, o przebudzaniu się do życia. Po tych śpiewach rozpoczyna się zwykle – znane nie tylko w tradycji wschodniej – polewanie wodą.

W Kościele greckokatolickim święta trwają trzy dni, dlatego też uroczyste liturgie odprawiane są także w cerkwiach we wtorek wielkanocny.
Tydzień wielkanocny w Kościele wschodnim jest czasem modlitwy za zmarłych – odpowiednik święta Wszystkich Świętych 1 listopada w Kościele zachodnim

Metropolita przemysko-warszawski w drugi dzień Świąt wielkanocnych przewodniczyć będzie liturgii w swojej katedrze w Przemyślu. Natomiast we wtorek wielkanocny abp Martyniak odwiedzi wiernych na Łemkowszczyźnie.

Wierni Kościoła greckokatolickiego w Polsce skupieni są w metropolii przemysko-warszawskiej, w skład której wchodzą archidiecezja przemysko-warszawska oraz diecezja wrocławsko-gdańska. Według danych metropolii-przemysko warszawskiej liczbę wiernych tego Kościoła szacuje się na 200 tys.