Wigilia w Kościele greckokatolickim

Zgodnie z tradycją Wigilia Bożego Narodzenia w Kościele greckokatolickim jest dniem postu. Wieczorem rodziny zasiadają do uroczystych kolacji, dzieląc się prosforą, która jest odpowiednikiem opłatka. W cerkwiach odprawiane są Wielkie Powieczeria, nazywane też Godzinami Królewskimi.

Boże Narodzenie u grekokatolików poprzedza 40-dniowy Post Filipowy, który swoją nazwę nosi od imienia apostoła, którego wspomnienie wypada w przeddzień rozpoczęcia postu.

Zgodnie z tradycją, w Wigilię, zwaną też Swiatym Weczerem, obowiązuje ścisły post. Wieczorem rodzina zasiada do uroczystej kolacji. Wśród 12 potraw, do głównych należy kutia zrobiona m.in. z pszenicy (symbolu rodzącego się życia), miodu (symbolu wiecznego szczęścia), maku, orzechów i bakalii. Na stole znajdą się też ryby, barszcz, kompot z suszonych owoców i potrawy z grzybami.

Posiłek rozpoczyna się od modlitwy i odśpiewania hymnu Troparionu, sławiącego narodzenie Chrystusa. Następnie odczytywany jest fragment Pisma Świętego. Potem wszyscy składają sobie życzenia, ale zamiast opłatka, dzielą się prosforą – pszennym chlebem, zazwyczaj posmarowanym miodem.

Wieczorem w cerkwiach odbywa się Powieczeria Wełyke (Wielkie Powieczeria), czyli trwające ok. godziny nabożeństwo, zwane Wielkimi Godzinami lub Godzinami Królewskimi. Godziny Królewskie odprawiane są trzy razy w roku: w wigilię Bożego Narodzenia, w wigilię Objawienia Pańskiego i w Wielki Piątek. W trakcie dzisiejszego nabożeństwa odczytywane są proroctwa dotyczące Mesjasza i opis narodzin Zbawiciela. Zależnie od lokalnego zwyczaju, w niektórych parafiach po nabożeństwie odprawia się również Mszę św., w innych są one sprawowane dopiero kolejnego dnia, czyli w Boże Narodzenie.

W cerkwiach zazwyczaj nie ustawia się szopek, natomiast w centralnej części cerkwi na stoliku ustawiona jest ikona ukazująca narodziny Jezusa i krzyż.

Przez cały świąteczny czas wierni kościołów wschodnich witają się słowami „Chrystos sia rażdajet” („Bóg się rodzi”), na które odpowiadają „Sławimo Joho” („Chwalmy Go”). Jedna z najpopularniejszych kolęd to „Bóg przedwieczny się narodził”.

Od 2023 r. Kościół greckokatolicki obchodzi Boże Narodzenie w tym samym czasie, co Kościół rzymskokatolicki. Wcześniej posługiwano się kalendarzem juliańskim, dlatego święta przypadały dwa tygodnie później.

Kościół greckokatolicki w Polsce tworzy metropolia przemysko-warszawska. W jej skład wchodzą trzy diecezje: archieparchia (archidiecezja) przemysko-warszawska, którą kieruje abp Eugeniusz Popowicz, eparchia olsztyńsko-gdańska na czele z bp. Arkadiuszem Trochanowskim oraz eparchia (diecezja) wrocławsko-koszalińska, której ordynariuszem jest bp Włodzimierz Juszczak, a biskupem pomocniczym bp Mariusz Dmyterko.

Kościół greckokatolicki uznaje prymat papieża i pozostaje z nim w jedności.