Wystawa „Amor Deo, Amor Patriae, Amor Familiae. Rzecz o rodzinie Matejków”

Muzeum Diecezjalne w Siedlcach zaprasza na wystawę czasową zatytułowaną „Amor Deo, Amor Patriae, Amor Familiae. Rzecz o rodzinie Matejków”, którą będzie można obejrzeć od 5 listopada do 15 grudnia 2022 r. Wystawa jest częścią projektu, na który składa się także obszerna, bogato ilustrowana publikacja oraz film promocyjno-edukacyjny „Maria”.

Tematyka opracowana w projekcie dotyczy rodziny, w której urodził się i wychował Jan Matejko oraz tej, którą sam założył. Tytuł wystawy odzwierciedla zainteresowania oraz kluczowe wydarzenia dla Matejków. Zapewnienie materialnego bytu nie wypełniało całkowicie ich życiowych celów i aspiracji, które sięgały znacznie dalej – do działań na rzecz wolnej i niepodległej Ojczyzny, rozwijania zainteresowań poprzez zaangażowanie w życie naukowe, społeczne, kulturalne i artystyczne Krakowa, a wreszcie – do troski o staranne wykształcenie potomstwa mimo mieszczańskiego statusu rodziny. Rozwojowi społecznemu, intelektualnemu, muzycznemu i artystycznemu towarzyszył także rozwój duchowy, nie eksponowany, ale obecny, który dawał Matejkom impuls do przezwyciężenia najtrudniejszych kryzysów rodzinnych.

– Motywem przewodnim koncepcji wystawy i towarzyszącej jej publikacji jest miłość w jej różnych odsłonach: duchowej, zmysłowej, wzniosłej, radosnej i zaprawionej goryczą. Miłością właśnie, rozpatrywaną w różnych aspektach i kontekstach życiowych, nasycone są losy tej rodziny. Ona nadaje im głęboki sens stanowiąc jednocześnie źródło najistotniejszych treści projektu Amor Deo, Amor Patriae, Amor Familiae – wskazuje ks. dr Robert Mirończuk – Dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach i kurator wystawy.

Impulsem do podjęcia prac nad projektem było odkrycie w prywatnej kolekcji obrazu Jana Matejki przedstawiającego nieznaną, młodą dziewczynę. Badania specjalistów dotyczące sposobu malowania oraz porównań z innymi portretami wykonanymi w technice olejnej lub rysunku pozwoliły ustalić, że portret należy do wczesnych prac Mistrza i przedstawia siostrę Jana Matejki, Marię. Pogłębione studia nad jej biografią oraz relacjami rodzeństwa odkryły postać całkowicie zapomnianą w życiorysie artysty, a odgrywającą kluczową rolę w jego młodzieńczym dorastaniu. Maria, pełna melancholii, ciepła i miłości była oparciem dla młodszego o dwa lata brata, jego towarzyszką i muzą. Jej rysy, a nawet pewne cechy charakteru, jak spokój i subtelność, noszą Barbara Radziwiłłówna, Jadwiga Andegaweńska, dwórka na obrazie „Otrucie królowej Bony”, Polonia, a nawet Matka Boska. Jan był wdzięczny siostrze. Kiedy wychodziła za mąż, jako jedyny z braci z własnych pieniędzy ufundował jej posag.

Warto pamiętać o jeszcze jednym odcieniu AMOR. O przyjaźni z rodzinami Giebułtowskich i Serafińskich. Giebułtowskim zawdzięcza Matejko impuls do rozwoju intelektualnego i artystycznego (Stanisław), „drugą matkę” (Paulina), a wreszcie miłość jego życia – żonę i drugą muzę (Teodora). Serafińscy, wierni i troskliwi w przyjaźni, chętni z pomocą w potrzebach narzeczonych Teodory i Jana, a potem młodych małżonków, byli oparciem dla artysty. On kochał ich dzieci wpierw niż własne i zawsze czuwał nad nimi chętny do pomocy w razie potrzeby. Do Antoniego Serafińskiego pisywał „mój synku”. Na kilka dni przed śmiercią, skrajnie wyczerpany chorobą, przyjechał do Bochni, by kontynuować nadzór nad projektem renowacji kościoła farnego, ponieważ zobowiązał się do wykonania tej pracy na prośbę Antoniego, pełniącego wówczas urząd bocheńskiego burmistrza.