Zakończyło się 375. zebranie plenarne KEP

Duszpasterstwo małżeństw, rodzin i osób rozwiedzionych były głównym tematem zakończonego w Warszawie dwudniowego zebrania plenarnego Episkopatu. Biskupi dyskutowali nad dokumentem opracowywanym w oparciu o synody poświęcone rodzinie oraz adhortację Franciszka „Amoris laetitia”. W dwudniowych obradach uczestniczył także nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio oraz przedstawiciele episkopatów z 13 krajów.

Watykańskie synody biskupów z udziałem biskupów z całego świata miały miejsce w 2014 i 2015 roku. Posynodalna adhortacja Franciszka „Amoris laetitia” została zaś ogłoszona w kwietniu 2016 r.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

Odnowione duszpasterstwo rodzin

„Nadszedł czas, żeby w warunkach polskich powiedzieć jak ma obecnie wyglądać przygotowanie do małżeństwa i towarzyszenie małżonkom po zawarciu ślubu, aż do śmierci” – powiedział KAI przed rozpoczęciem obrad abp Stanisław Gądecki. Dodał, że chodzi o towarzyszenie małżonkom i całej rodzinie.

Przewodniczący KEP zaznaczył, że przygotowywany przez Episkopat dokument będzie dotyczył także zawartego w adhortacji „Amoris laetitia” wątku komunii świętej dla osób rozwiedzionych, żyjących w ponownych związkach cywilnych. Jego opracowaniem zajmie się specjalny zespół pod kierunkiem bp. Jana Wątroby oraz abp. Henryka Hosera.

W rozmowie z KAI sekretarz generalny KEP przypomniał przed obradami, że papież Franciszek kładzie nacisk na towarzyszenie, bycie z tymi, którzy po rozpadzie sakramentalnego związku małżeńskiego żyją w związkach niesakramentalnych. Chodzi o ich obecność w Kościele, duszpasterską troskę o nich i możliwości zaangażowania się tych osób w życie Kościoła, także w życie sakramentalne.

Abp Henryk Hoser wskazał na dwa podstawowe dokumenty Kościoła na ten temat, jakimi są adhortacja „Familiaris consortio” Jana Pawła II oraz „Amoris laetitia” Franciszka. Pewną nowością jaką wprowadza „Amoris laetitia” jest postulat towarzyszenia małżeństwu na wszystkich etapach życia. Poczynając od dobrego przygotowania do sakramentu małżeństwa, poprzez systematyczne towarzyszenie duszpasterskie małżeństwom już istniejącym – ze szczególnym zwróceniem uwagi na te, które są w kryzysie. A skoro charakterystycznym znamieniem dzisiejszych czasów jest narastająca ilość rozwodów, to niezbędne jest także towarzyszenie rozwiedzionym, tym którzy weszli w nowe, cywilne, niesakramentalne związki. Odnosząc się do kwestii udzielania komunii św. osobom w takich sytuacjach, przypomniał punt 84. „Familiaris consortio”, do którego zresztą nawiązuje papież Franciszek, który stwierdza, że istnieje możliwość udzielania komunii św. osobom w takiej sytuacji, jeśli nie mogą opuścić nowego związku ze względu np. na wychowanie dzieci, ale pod warunkiem dobrowolnej rezygnacji z tego charakterystycznego atrybutu małżeństwa, jakim jest pożycie płciowe, czyli jeśli zdecydują się żyć w tzw. białym małżeństwie.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

Krajowy duszpasterz rodzin ks. Przemysław Drąg powiedział KAI, że największą nowością przygotowywanego dokumentu będzie postulat systematycznej formacji małżeństw w parafiach, która będzie prowadzona przez kapłana wraz z konkretnym małżeństwem. W każdej diecezji powołani mają zostać także diecezjalni duszpasterze tzw. związków niesakramentalnych. Jednakże duszpasterstwa „niesakramentalnych” nie będą istnieć w każdej parafii, gdyż zdaniem ks. Drąga, w wielu z nich następuje stygmatyzacja osób żyjących w ponownych, niesakramentalnych związkach, ale w większych i lepiej do tego przygotowanych ośrodkach.

„Jasnym celem takiego duszpasterstwa musi być doprowadzenie osób znajdujących się w takiej sytuacji do tego, aby przeżyły one spotkanie z Chrystusem i nawrócili swoje serce” – wyjaśnia ks. Drąg. A pierwszym krokiem winna być próba nakłonienia do powrotu do swego współmałżonka. „A jeśli to okaże się niemożliwe, to dopiero wtedy możemy mówić o dalszym towarzyszeniu w związku nieregularnym” – dodał.

Kolejnym etapem towarzyszenia – wyjaśnia ks. Drąg – jest to, aby taki człowiek pojednał się z małżonkiem sakramentalnym, objął troską swoje dzieci, ułożył relacje rodzinne i podniósł poziom swego życia duchowego. Następnie należy ukazać mu perspektywy zaangażowania na terenie parafii, np. w dzieła miłosierdzia, edukacyjne bądź inne.

Pogłębić przygotowania do sakramentu małżeństwa

Ks. dr Jacek Goleń omawiał na zebraniu Episkopatu wskazania papieskiego dokumentu „Amoris laetitia”, związane z towarzyszeniem narzeczonym w czasie ich przygotowania do sakramentu małżeństwa. – Adhortacja inspiruje nas, abyśmy podeszli do duszpasterstwa narzeczonych i małżonków w sposób bardziej ewangelizacyjny – powiedział ekspert z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Zachęcił również biskupów, by przy tworzeniu wytycznych dotyczących formacji narzeczonych, zwrócili szczególną uwagę na wtajemniczający charakter przygotowania. – Cenna jest tu znana w wielu krajach mistagogiczna propozycja przygotowania przyszłych małżonków. Polega ona zarówno na słuchaniu Słowa Bożego, jak i dzieleniu się obecnością Boga w życiu podczas spotkań w parach i małych grupach – wyjaśnił ks. Goleń.

Zaznaczył, że przygotowującym się do zawarcia małżeństwa trzeba poświęcić czas i zapewnić dobrą atmosferę, którą osiągnąć można np. przez małe grupy. – Trzymiesięczne przygotowanie do małżeństwa nie daje możliwości pogłębienia wiary narzeczonych, ani umocnienia ich więzi miłości – podkreślił teolog. Jego zdaniem, potrzebne są odpowiednie przepisy porządkujące czas trwania takiego przygotowania.

Wykładowca KUL podkreśla, że „Amoris laetitia” rzuca nowe światło na poprzednie dokumenty, jak i na praktykę Kościoła w Polsce. Przypomina zarazem, że Kościół w Polsce od ponad 50 lat podejmuje działania polegające na odpowiednim przygotowaniu narzeczonych do sakramentu małżeństwa, poprzedzając je formacją młodzieży.

W komunikacie z obrad wskazano, że w procesie przygotowania narzeczonych do małżeństwa konieczne jest „większe zaangażowanie duszpasterzy oraz doświadczonych małżonków w kształtowaniu postaw wiary wynikających z chrztu”.

Bliżej rozwiedzionych

O tym, że osoby rozwiedzione żyjące w nowych związkach nie są ekskomunikowane przypomniał podczas obrad ks. dr hab. Jan Krajczyński, prof. UKSW. Podkreślał, że osoby takie są pełnoprawnymi członkami Kościoła, choć zdarza się w praktyce, że nie doświadczają one w lokalnej wspólnocie należnej bliskości, wsparcia i zrozumienia ze strony duszpasterzy i wiernych świeckich.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

Osoby te mogą angażować się w działalność Kościoła na wiele sposobów, m.in. na niwie społecznej, charytatywnej, kulturalnej. Ich własnym duszpasterzem jest proboszcz i on najpierw winien zainteresować się ich szczególną sytuacją.

W swoim wystąpieniu ks. Krajczyński skupił uwagę na trzech kwestiach: charakterze procesu rozeznawania sytuacji rozwiedzionych żyjących w nowym związku, jego motywach i celach; zasadach natury ludzkiej i religijnej, jakie należy zachować celem realizacji założeń rozeznawania; konkretnych rozwiązaniach, które duszpasterz może zaproponować wymienionym osobom.

– Rozwiązania, które duszpasterz może zaproponować w ramach procesu rozeznawania – zauważył prelegent – winny być uwarunkowane czterema czynnikami: niezmiennym zamysłem Pana Boga nt. małżeństwa; charakterem przepisów prawa kanonicznego, naruszonych przez osoby znajdujące się w sytuacji nieprawidłowej; celami posługi duszpasterskiej względem rozwiedzionych żyjących w nowych związkach; szczególną sytuacją i potrzebami tych osób, ustalonymi w procesie rozeznawania.

Mówiąc o konkretnych rozwiązaniach, jakie duszpasterz może przedłożyć rozwiedzionym żyjącym w nowym związku, ks. Krajczyński wymienił też możliwość udzielenia rozgrzeszenia sakramentalnego i dopuszczenia tych osób do Komunii świętej. Aby mogło to nastąpić, powinny być zachowane cztery następujące warunki, rozumiane łącznie, mianowicie: niemożliwość rozejścia się stron, postanowienie powstrzymania się od współżycia na sposób małżeński, naprawienie szkód i niesprawiedliwości popełnionych w małżeństwie, brak zgorszenia.

Sygnały, jakie docierają ze strony osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach, wskazują, że niekoniecznie doświadczają one tego, o czym mówi papież Franciszek, to jest życzliwości, zainteresowania, zrozumienia i realnej pomocy ze strony Kościoła. – Choć słyszą, że nie są ekskomunikowani, nie otrzymują zbyt wielu propozycji czynnego zaangażowania się w Kościele. Tymczasem w istocie są oni pełnoprawnymi członkami wspólnoty kościelnej i mogą realizować się w niej na wiele sposobów – zauważył ks. profesor.

„Trzeba zainteresować się bliżej ich sytuacją, zapewnić im konieczną formację, przedstawić cały wachlarz działań, jakie mogą podejmować w Kościele” – zachęcał biskupów ks. Krajczyński. Dodał, że kwestię zbawienia osób rozwiedzionych, które wstąpiły w nowe związki należy pozostawić Panu Bogu.
„Zapominamy bowiem, że mogą istnieć okoliczności, które zmniejszają winę i stopień odpowiedzialności człowieka za dokonane czyny” – przestrzegł duchowny.

Pomoc Syrii

Syryjscy biskupi dziękują Polakom za projekt „Rodzina Rodzinie” i błagają o dalszą pomoc” – mówił podczas obrad dyrektor Caritas Polska ks. Marian Subocz. Biskupi zatwierdzili inicjatywę zbiórki pieniędzy do puszek na ofiary wojny w Syrii, którą Caritas przeprowadzi w najbliższą Niedzielę Miłosierdzia (23 kwietnia).

Ks. Subocz omówił niedawną wizytę delegacji Caritas w Aleppo. Opowiedział o sytuacjach, z jakimi na co dzień spotykają się mieszkańcy najbardziej zrujnowanego syryjskiego miasta, m.in. brak ogrzewania, elektryczności, a nawet wody. Zaprezentował również dane dotyczące wdrażania programu „Rodzina Rodzinie”. Obecnie programem objętych jest ponad 2 tysiące Syryjskich rodzin wspieranych przez ponad 7 tysięcy polskich darczyńców.

Fot. rodzinarodzinie.caritas.pl

Przedstawiciele dwóch lokalnych Kościołów podziękowali biskupom za zaangażowanie w projekt „Rodzina rodzinie”. Z kolei dyrektor syryjskiej Caritas bp Antoine Audo podziękował abp. Stanisławowi Gądeckiemu za jego osobiste zaangażowanie w tę inicjatywę oraz za listy pasterskie, jakie wystosował do pasterzy Kościoła w Syrii w połowie lutego. – Oni wręcz błagają, żeby ten projekt kontynuować – stwierdził dyrektor Caritas.

Szef kościelnej organizacji charytatywnej przedstawił listę projektów, w które Caritas chce włączyć się, by przywrócić bezpieczeństwo i stabilizację mieszkańcom Syrii. Wymienił, że ciągle niezbędna jest walka z głodem, pomoc w odbudowie zniszczonych domów oraz rozwijanie wiedzy i umiejętności studentów, poprzez organizowanie im zajęć. – Przez wojnę wyjechało z Syrii wielu lekarzy, dlatego ważne jest szkolenie nowych medyków – powiedział duchowny.

Ks. Subocz podczas zebrania plenarnego zaprezentował również serię projektów rodzinnych, polegających na sfinansowaniu zakładów pracy dla rzemieślników, np. ślusarzy, murarzy czy stolarzy – aby mogli sami pracować i szkolić zarazem nowych pracowników.

„Nie odstępujemy od projektu korytarzy humanitarnych” – zapewnił na konferencji prasowej po zakończeniu obrad abp Stanisław Gądecki dodając, że realizacja tego zamysłu wymaga zgody strony rządowej.
Wspomniał, że projekt korytarzy humanitarnych realizują już episkopaty Włoch i Hiszpanii. „My także chętnie byśmy się w to włączyli gdyby przyszła zgoda ze strony polskiego rządu” – podkreślił abp Gądecki. Zaznaczył, że rozmowy we Włoszech i Hiszpanii długo trwało przekonywanie tamtejszych parlamentarzystów ale w końcu się udało. „Mam nadzieję że i u nas się to w końcu uda” – powiedział przewodniczący KEP.

Katecheza

Komisja Wychowania Katolickiego KEP dostosowuje program katechezy do nowej podstawy programowej w szkołach, zgodnie z reformą oświaty, która zacznie obowiązywać 1 września br. Przez najbliższe dwa lata – w okresie przejściowym – program katechezy z I i II klasy gimnazjum będzie realizowany w ostatnich dwóch klasach szkoły podstawowej.

Zgodnie z wprowadzoną reformą oświaty, 1 września zacznie obowiązywać nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego (uwzględniająca także nauczanie religii w szkołach różnego typu) przygotowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Dotychczasowa podstawa programowa pochodzi z roku 2010 r.

„Myślę, że w ciągu tych 2-3 lat zostanie przygotowana i wejdzie w życie nowa podstawa programowa katechezy” – powiedział KAI bp Marek Mendyk, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP.

Wrażliwość na misje

O tym, że kolebką powołań misyjnych jest rodzina przypomniał bp Jerzy Mazur. Zwracał uwagę, że rodzina bierze odpowiedzialność za dzieło misyjne Kościoła Wskazał na „potrzebę umisyjniania życia rodzinnego, tak, by rodzina – jak uczył św. Jan Paweł II – stała się autentyczną wspólnotą wiary, która ewangelizuje swych członków, inne rodziny oraz niesie Ewangelie światu”.

Przewodniczący Komisji KEP ds. Misji poinformował, że w ciągu 10 lat istnienia dzieła Pomocy „Ad Gentes” zrealizowano ponad 1500 projektów ewangelizacyjnych, medycznych, edukacyjnych i charytatywnych na sumę ponad d 6,5 mln. złotych.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

W ramach polskiej pomocy rozwojowej MSZ, dzieło Pomocy „Ad Gentes” wraz franciszkanami zbudowało i wyposażyło dwupiętrową szkołę podstawowa dla 800 uczniów w Dar es Salaam w Tanzanii.

W Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie do wyjazdu do pracy ewangelizacyjnej w Ameryce Południowej i Afryce przygotowuje się obecnie 18 osób: 7 księży diecezjalnych, trzech zakonników, sześć sióstr zakonnych, jeden kleryk i świecka kobieta.

IV Kongres Nowej Ewangelizacji – o bierzmowaniu

O zaplanowanym na listopad IV Kongresie Nowej Ewangelizacji, który przebiegać będzie pod hasłem: „Bierzmowanie – matura czy inicjacja chrześcijańska” mówił podczas zebrania bp Grzegorz Ryś. W rozmowie z KAI wyraził nadzieję, że nowe metody prowadzenia młodych do bierzmowania zaowocują nie tylko tym, że młodzi dalej będą w Kościele. Będą zaangażowani w życie Kościoła jako dojrzewający ludzie.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

Krakowski biskup pomocniczy zwrócił uwagę, że bierzmowanie łączy się bezpośrednio z nową ewangelizacją, ponieważ wysiłek katechetów może w pełni wydać owoce wyłącznie w oparciu o ewangelizację młodych. Bp Ryś ocenił, że współczesne młode pokolenie jest dużo lepiej przygotowywane do bierzmowania niż kiedyś.

Kongres Nowej Ewangelizacji składać się będzie z rekolekcji dla uczestników, refleksji pastoralnej i spotkania ewangelizacyjnego dla młodych diecezji częstochowskiej, które w tym roku odbędzie się 26 listopada w hali Polonia w Łodzi. Biskup Ryś powiedział, że w planach spotkania przewidziano świadectwa osób rok po bierzmowaniu, dla kolegów będących przed bierzmowaniem.

Troska o trzeźwość

Z ideą i programem Narodowego Kongresu Trzeźwości, który zaplanowano w dniach 21-23 września na UKSW w Warszawie zapoznał biskupów bp Tadeusz Bronakowski. „Chcemy zintegrować wszystkie środowiska, aby mówiły jednym głosem, że dbałość o Polaków oznacza także troskę o ich trzeźwość” – powiedział KAI przewodniczący Zespołu KEP ds. Apostolstwa Trzeźwości.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

Tematem wiodącym wydarzenia ma być kondycja polskiej rodziny, która jest pierwszym i fundamentalnym wzorcem budowania trzeźwego społeczeństwa i narodu. Innym zagadnieniem będzie kwestia rozwoju przedsiębiorczości lokalnej w kontekście postulatów zmniejszenia punktów sprzedaży alkoholu, czyli walki ze zbyt łatwym dostępem do trunków. Kongres ma ambicję wypracować podstawy do stworzenia Narodowego Programu Trzeźwości, ale też lepiej zdiagnozować problemy i zintegrować środowiska trzeźwościowe. Modlitewnym przygotowaniem do Kongresu ma być pielgrzymka środowisk trzeźwościowych 17-18 czerwca na Jasną Górę.

O beatyfikację założycieli zjednoczonej Europy

Konferencja Episkopatu Polski poparła starania o beatyfikację założycieli Wspólnoty Europejskiej Roberta Schumana i Alcide de Gasperi. „Jednocześnie Biskupi proszą o modlitwę w intencji Europy, o poszanowanie w niej ładu Bożego oraz szacunek dla każdego człowieka” – czytamy w komunikacie.

Poparcie dla „Solidarności” ws. ograniczenia handlu w niedzielę

Biskupi ponowili swoje poparcie dla obywatelskiego projektu ustawy NSZZ „Solidarność” w sprawie ograniczenia handlu w niedzielę. Pokreślono, że proponowana ustawa bierze w obronę około 1,3 mln osób, szczególnie kobiet, pracujących zawodowo w niedziele oraz dni świąteczne. Ponadto zauważono, że niedziele mogą stać się gwarantem budowania wspólnoty rodzinnej, religijnej i narodowej. W wydanym oświadczeniu biskupi napisali, że „proponowanie zmian zapisów ustawy i wydłużanie prac legislacyjnych nad ostatecznym kształtem rozwiązań prawnych w tym względzie jest formą niesprawiedliwości społecznej”.

Wdzięczność Franciszkowi w 4. rocznicę pontyfikatu

W specjalnym liście do papieża Franciszka biskupi przesłali mu wyrazy wdzięczności w 4. rocznicę pontyfikatu. Dotychczasowe lata posługi stają się „szczególnym świadectwem o Bogu 'małym, bliskim i konkretnym’” – czytamy w liście.

Fot. Eliza Bartkiewicz / © episkopat.pl

W poniedziałek wieczorem Episkopat i biskupi z zagranicy uczestniczyli w Mszy św. sprawowanej w intencji Franciszka w stołecznej Bazylice Świętego Krzyża. Liturgii przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio. Homilię wygłosił abp Józef Górzyński, który podkreślił, że posługa Piotra jest pierwszym przejawem obecności i działania Ducha Świętego w Kościele.

Zauważył, że w świecie zamkniętym na Ducha Świętego neguje się prawdę objawioną. Co więcej, owo negowanie nie jest obce także wiernym, wśród których pojawia się „pragnienie autonomicznego określania prawd wiary i autorskiego wytyczania dróg zbawienia”.

Z drugiej zaś strony, zamknięcie na Ducha Świętego może owocować lękiem przed światem, co objawia się tendencją do zamykania się w sprawdzonych schematach i irytacją na zachodzące zmiany.

„Obie te postawy (…) są w istocie objawem tej samej choroby ducha, nieudolności otwarcia na Ducha Bożego i poddania się Jego światłości i mocy” – powiedział abp Górzyński.

Następne, 376 zebranie plenarne KEP obędzie się w dniach 6-7 czerwca w Zakopanem.