Złoty Kodeks Gnieźnieński na Liście Krajowej Programu UNESCO „Pamięć Świata”

Złoty Kodeks Gnieźnieński – najcenniejszy polski rękopis liturgiczny został wpisany na Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Decyzję taką podjął dziś Polski Komitet Krajowy tegoż programu. Uroczystość inauguracyjna Listy Krajowej odbędzie się 4 maja w Warszawie.

Program UNESCO "Pamięć Świata" (Memory of the World) został utworzony w roku 1992. Jego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dziedzictwa dokumentacyjnego. Najbardziej widocznym przejawem działalności Programu jest Lista Międzynarodowa, na którą wpisywane są obiekty o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. Aktualnie lista obejmuje 238 dokumentów.

Oprócz Listy Międzynarodowej tworzone są rejestry gromadzące obiekty o wielkim znaczeniu dla poszczególnych krajów i regionów. Polski Komitet Programu „Pamięć Świata” zawiązał się w 1996 roku.

„Żywimy nadzieję, że uznanie Złotego Kodeksu za obiekt najwyższej wagi dla kultury narodowej przyczyni się do szerszego zainteresowania społecznego dla kwestii ochrony tak kruchych a cennych dóbr, jakimi są dawne księgi i dokumenty. Dla ich ratowania Archiwum prowadzi od stycznia 2011 roku akcję Mecenat Skarbów Słowa” – mówi ks. dr Michał Sołomieniuk, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie.

Złoty Kodeks to najcenniejszy polski rękopis liturgiczny. Jest to pisany złotem malarskim na pergaminie, zawierający perykopy ewangelijne do odczytywania w czasie najważniejszych uroczystości i niedziel roku kościelnego. 111 pergaminowych kart ujęte jest w 15 składek, oprawionych w epoce Renesansu w deskę, pokrytą skórą, na którą naniesiono srebrne pozłacane i trybowane plakietki.

Dzieło zawiera 20 całostronicowych iluminacji oraz ponad 90 ornamentalnych inicjałów. Kodeks pochodzi z II połowy XI wieku i prawdopodobnie był darem króla Bolesława Śmiałego z okazji jego koronacji w katedrze gnieźnieńskiej w 1076 roku. Księga ta była używana w liturgii aż do XIX wieku, a ostatni raz błogosławił nią wiernych papież bł. Jan Paweł II w Gnieźnie w roku 1997 i w Bydgoszczy w roku 1999.