Drukuj Powrót do artykułu

Zmarł biskup Samuel Ruiz García – obrońca Indian

25 stycznia 2011 | 15:17 | pb, ts, pw / ms Ⓒ Ⓟ

W wieku 86 lat zmarł biskup Samuel Ruiz García, który przez 40 lat był ordynariuszem meksykańskiej diecezji San Cristóbal de Las Casas. Gdy na początku 1994 roku Narodowa Armia Wyzwolenia im. Emiliano Zapaty, złożona głównie z Indian, wywołała powstanie antyrządowe w stanie Chiapas, biskup Ruiz podjął się roli mediatora.

Urodzony 3 listopada 1924 r. Samuel Ruiz García przyjął święcenia kapłańskie w 1949 r. 14 listopada 1959 r., gdy miał zaledwie 35 lat, został mianowany ordynariuszem diecezji San Cristóbal de Las Casas w stanie Chiapas. Sakrę biskupią otrzymał 25 stycznia 1960 r.

W ciągu 40 lat bp Ruiz przeprowadził pokojową rewolucję w Kościele lokalnym, który – początkowo związany w dużej mierze z klasą miejscowych latyfundystów – stał się przede wszystkim Kościołem Indian i ubogich. Ponad 8 tys. aktywnych katechetów prowadzi obecnie ewangelizację we wspólnotach wiejskich, ucząc także czytania i pisania tubylców, z których ponad połowa jest analfabetami. Kościół wspiera działalność ośrodków zdrowia i edukacyjnych programów zdrowotnych w społeczności miejscowej, gdzie śmiertelność niemowląt dochodzi do 50 proc., a średnia długość życia wynosi zaledwie 40-45 lat.

Majowie nazywali go „Tatik”, czyli ojciec. Poza hiszpańskim znał kilka dialektów indiańskich, w tym język Majów, których nauczył się, odbywając liczne podróże, czasami konno lub na grzbiecie muła, docierając do najmniejszych wiosek w swojej diecezji.

Międzynarodową sławę przyniosła biskupowi San Cristóbal de Las Casas rola mediatora w konflikcie między chłopskimi rebeliantami z Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Emiliano Zapaty (EZLN) a rządem i wspieranymi przezeń organizacjami paramilitarnymi, będącymi na usługach miejscowych notabli i wielkich posiadaczy ziemskich. Wzniecone 1 stycznia 1994 r. powstanie w Chiapas miało na celu wymuszenie na rządzie federalnym reformy rolnej oraz zagwarantowanie Indianom prawa do godnego życia, poszanowania ich kultury a także umożliwienie im wpływu na decyzje polityczne i rozwój gospodarczy regionu.

Po zakończeniu 10-dniowych walk bp Ruiz – jako jedyna osoba, którą Indianie darzyli zaufaniem – został poproszony przez rząd o przyjęcie roli mediatora. Rozmowy toczyły się w katedrze w San Cristóbal, delegacja rządowa kwaterowała w domu biskupa, partyzanci z EZLN mieszkali u księży. Te wyjątkowe w historii Ameryki Środkowej rozmowy zakończyły się przedstawieniem przez stronę rządową propozycji, które następnie konsultowały wspólnoty wiejskie.

Gdy zapatyści odmówili kontynuowania rokowań – w październiku 1994 r. – bp Ruiz stanął na czele 8-osobowej Krajowej Komisji Mediacyjnej. To m.in. dzięki jej zabiegom doszło do pierwszej rundy rozmów okrągłego stołu, poświęconej prawom i kulturze ludów tubylczych, zakończonej podpisaniem w lutym 1996 r. pierwszych porozumień z San Andrés. W uznaniu jego wyjątkowych zasług dla sprawy pokoju, biskup-obrońca Indian był kilkakrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. W 1996 r. został laureatem prestiżowej nagrody „Pacem in Terris”, ustanowionej przez papieża Jana XXIII. Sześć lat później otrzymał również Pokojową Nagrodę Niwano w Japonii za to, że „poświęcał się niestrudzenie przede wszystkim poprawie warunków bytowych rdzennych społeczności Meksyku oraz odradzaniu się i ochronie ich rodzimych kultur” i stał się „prawdziwym symbolem pokoju opartego na sprawiedliwości i godności”.

Jako główny promotor dialogu, a zarazem zdecydowany obrońca praw ludów tubylczych, bp Ruiz ściągnął na siebie krytykę władz, nie spieszących się z wypełnianiem porozumień. Wzmocnieniu armii rządowej w Chiapas i rozbudowie bojówek paramilitarnych związanych z rządzącą Rewolucyjną Partią Instytucjonalną i z miejscowymi latyfundystami, towarzyszyła kampania wrogości wobec Kościoła w Chiapas i rosnąca fala terroru. Jej kulminacyjnym momentem była masakra 45 Indian-katolików, w tym kobiet i dzieci, w miejscowości Acteal w grudniu 1997 r., poprzedzona zamachem na biskupa.

Oskarżany przez rząd o wspieranie zapatystów, hierarcha cieszył się jednak poparciem episkopatu Meksyku przez cały czas trwania swej misji mediacyjnej. Publicznie skrytykowali go jednak kardynałowie: Norberto Rivera Carrera, arcybiskup Miasta Meksyk i Juan Sandoval Íñíguez, arcybiskup Guadalajary za odrzucenie projektu prezydenta Meksyku Ernesto Zedillo, polegającego na wprowadzeniu do Konstytucji zapisu na temat ochrony praw Indian. W specjalnym liście biskup argumentował, że propozycja ta stanowi w istocie naruszenie porozumień z San Andrés, zawężając rozumienie praw ludów tubylczych i nie przyznając im kompetencji ustawodawczych na zamieszkanych przez nich terytoriach. Spór ten doprowadził w efekcie do wycofania poparcia Kościoła dla Krajowej Komisji Mediacyjnej i do jej rozwiązania w połowie 1998 r.

Charakterystycznym rysem działalności bp. Ruiza było jego werbalne poparcie dla teologii wyzwolenia przy zachowaniu praktyki działania politycznego, zgodnej z zasadami walki bez użycia przemocy ( non-violence). – Kościół Boży nie może współistnieć ze strukturami społecznymi, które wskutek dotkliwego wyzysku tworzą obszary nędzy w świecie. Wysiłek budowania pokoju bez wyrzeczenia się przywilejów i stanowisk, wynikających z niesprawiedliwych i nieracjonalnych struktur społecznych, byłby zadaniem niemożliwym – stwierdził ordynariusz San Cristóbal w jednym ze swych przemówień.

Wprowadzaniu idei sprawiedliwości społecznej i pokoju służy, zdaniem biskupa, edukacja biednych i wyzyskiwanych, którzy – świadomi swych praw i godności – będą potrafili upomnieć się o poprawę swego losu. Duchowe środki prowadzące do tego celu to post, wyrzeczenie i modlitwa, do których zachęcał swych wiernych. Po masakrze Indian w Acteal zorganizował w styczniu 1998 r. pielgrzymkę swych diecezjan do narodowego sanktuarium maryjnego w Guadalupe, gdzie wszyscy modlili się w intencji pojednania i ustania przemocy.

W 2000 r. bp Ruiz przeszedł na emeryturę. Zmarł 24 stycznia br. w szpitalu w Mieście Meksyk.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.