Zmarł Leszek Mądzik, scenograf, plastyk, twórca Sceny Plastycznej KUL

Zmarł Leszek Mądzik – reżyser, scenograf, plastyk, Twórca Sceny Plastycznej KUL. Jego spektakle – całkowicie pozbawione słowa, wykorzystujące jedynie wysmakowane autorskie dzieła plastyczne oraz muzykę, a wspomagane grą milczących aktorów, zdobyły uznanie na całym świecie. Artysta zmarł 18 marca wieczorem, w Lublinie, w wieku 80 lat.

W 1966 r. Leszek Mądzik rozpoczął studia na historii sztuki, a już rok później został scenografem w Teatrze Akademickim. W roku 1969 r. rozpoczął pracę nad własnym, autorskim teatrem – Sceną Plastyczną KUL. Pierwszy spektakl nowego teatru, według jego scenariusza i w jego reżyserii, zostaje wystawiony wiosną 1970 r. Nosił tytuł „Ecce Homo”. Do dziś powstało ponad 20 sztuk w reżyserii i scenografii Leszka Mądzika.

Jego autorski teatr klasyfikowany jest jako „teatr narracji plastycznej”. Głównymi środkami wypowiedzi są przestrzeń i światło, nieliczne postacie i przedmioty zanurzone w głębię i mrok nieskończoności scenicznej. Całkowicie pozbawiony słowa, wypowiada się za pomocą plastyki, wspomaganej muzyką i grą aktorów.

Krytycy teatralni w Polsce i za granicą nazywają teatr Mądzika teatrem filozoficznego egzystencjalizmu. Jak sam twierdzi, źródłem milczenia w jego spektaklach jest głębokie przeświadczenie, iż istnieją dziedziny ludzkiej rzeczywistości, które nie poddają się słowu.

Jego twórczość to ciągłe poszukiwania duchowej tajemnicy człowieka, próby zbliżania się do sacrum. Jak zaznaczają krytycy, spektakle tego teatru wywołują egzystencjalny niepokój, skłaniają do zastanowienia się nad sensem życia. A ich niedookreśloność, z pogranicza rzeczywistości i metafizyki, pozostawia widzowi przestrzeń na własne poszukiwania.

“Ja w teatrze przeczuwam, że jest jakiś fenomen istoty, sensu naszego trwania na tym padole i dotykający sacrum – mówił artysta KAI kilka lat temu. -. Natomiast nie ubieram go za wcześnie dekoracyjnie, lęk jest jednak obecny cały czas. Gdybym miał odpowiedzi na pytania, które sobie stawiam, to bym nie robiłbym tego teatru” – wyznał Mądzik.

Z kolei 20 lat temu w wywiadzie dla KAI Artysta wyznał: „Chciałbym, żebyśmy w momencie śmierci nie krzyczeli, tylko znaleźli jakąś zgodę”.   Mówił też: „Mam wrażenie, że dzisiejsza rzeczywistość chce nas wyręczyć z myślenia i przeżywania, że chce nam rozwiązać problem szybko i powierzchownie i żeby tak nam czas upłynął. I nagle się obejrzymy, a nas już nie ma. To mnie niepokoi. Mam wrażenie, że w tym sensie dzisiejsza rzeczywistość zagraża człowiekowi bardziej niż miniony system”.

26 lutego br. odbyła się prezentacja książki „Sztuka i cierpienie”, gromadząca głosy wybitnych polskich artystów i filozofów – uczestników konferencji zorganizowanej 45-lat temu z okazji 20-lecia teatru Mądzika. Sam artysta, już bardzo ciężko chory nie mógł uczestniczyć w spotkaniu zorganizowanym w Galerii Sceny Plastycznej KUL na lubelskiej starówce. W książce znalazły się teksty, które wygłosili: Irena Sławińska i Stefan Sawicki, Wiesław Juszczak, ks. Józef Tischner, ks. Janusz Pasierb oraz wybitny prawosławny myśliciel i twórca ikon – Jerzy Nowosielski.

– Choć ten teatr nie posługuje się słowami to jednak coś mówi, choć w inny sposób niż na przykład filozofia – mówił wtedy w rozmowie z KAI prof. Piotr Gutowski. – Teatr Mądzika stawia pytania:  o cierpienie, śmierć, los. Nie daje odpowiedzi, ale skłania do refleksji i uruchamia emocje – powiedział filozof KUL.

Ważną rolę w przedstawieniach grupy odgrywa muzyka, którą komponowali tak wybitni twórcy, jak Zygmunt Konieczny, Stanisław Radwan, Jan A. P. Kaczmarek, Tomasz Stańko, Przemysław Gintrowski.

Od początku teatr realizował swój autorski teatr na KUL. Powstało ponad 20 premier, m.in. Ecce homo (1970); Wieczerza (1972), Ikar (1974), Zielnik (1976), Wilgoć (1978), Wrota, (1989), Tchnienie (1992), Odchodzi (2003), Przejście (2012), Gorset (2016).

Teatr Leszka Mądzika prezentował swoje spektakle na ponad sześćdziesięciu międzynarodowych festiwalach teatralnych na wszystkich kontynentach, m.in. w Palermo, Glasgow, Moskwie, Wilnie, Teheranie, Avignon, New Delhi, Sydney oraz w Kolumbii, Syrii, Meksyku, Nowej Zelandii. Brał udział we wszystkich ważniejszych polskich festiwalach teatralnych.

Leszek Mądzik otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia m.in. dwukrotnie na Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Eksperymentalnych w Kairze, na Festiwalu TIATF w Toyamie w Japonii, nagrodę specjalną na Międzynarodowym Festiwalu „A World Class A ACT” w Racine w USA, nagrodę Polskiego Ośrodka ITI Sekcji Krytyków Teatralnych za wkład do teatru światowego.

Artysta był wielokrotnie nagradzany w kraju i na świecie. Otrzymał m.in. Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Zasługi Pro Ecclesia et Pontifice, Nagrodę Specjalną Totus.