Zmarł Majer Mały – patron „Świętokrzyskiego Sztetla”

W wieku 101 lat zmarł dzisiaj w Izraelu Majer Mały – ostatni żyjący przedstawiciel społeczności żydowskiej z Chmielnika, patron funkcjonującego tam Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego „Świętokrzyski Sztetl”. Informację przekazał syn zmarłego.

Do II wojny światowej Chmielnik był jednym z większych ośrodków żydowskich w południowej Polsce, z liczbą polskich Żydów przekraczającą 80 procent ludności, z dynamicznym handlem i drobnym przemysłem. Rodzina Małych należała do wpływowych i zamożnych.

Po odbudowie synagogi z XVIII wieku i przekształceniu jej w nowoczesny ośrodek multimedialny, Majer Mały został patronem obiektu i był gościem otwarcia w 2012 roku. Był nieocenionym źródłem wiedzy o społeczności żydowskiej przedwojennego Chmielnika. W synagodze jest specjalne poświęcone mu miejsce, w wywiady z nim zostały zawarte w książkach i folderach, m.in. w publikacji „Nasi sąsiedzi – Żydzi. Z dziejów relacji polsko – żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku”, wydanej w 2019 r. przez IPN.

Powstały o nim filmy dokumentalne, a uczniowie z Chmielnika wraz z delegacją samorządu odwiedzali go w kibucu. Majer Mały jest także honorowym obywatelem Chmielnika. Gdy kończył sto lat ,w synagodze zorganizowano mu jubileuszowy koncert muzyki klasycznej i filmowej.

Majer Mały urodził się 7 stycznia 1920 r. w Chmielniku k. Kielc, gdzie spędził młodość i dzieciństwo i gdzie uczęszczał do szkół. Był związany z ruchem syjonistycznym. Liczna rodzina zginęła podczas II wojny światowej, zamordowana przez Niemców w Chmielniku, w jego okolicach i w obozie Zagłady w Treblince. Majer po udanej ucieczce do obszaru radzieckiego, został zmobilizowany do Ludowego Wojska Polskiego. Szlak bojowy zakończył w Oranienburgu.

W 1946 r. opuścił Polskę. W 1947 r. po dwóch latach pobytu w obozie angielskim na Cyprze (jako nielegalny emigrant do Palestyny), spotkał pochodzącą także z Chmielnika Gucię Płuciennik, którą poślubił. 55 lat żyli razem w kibucu Yaqum. Majer Mały prowadził tam aktywną działalność, będąc pięciokrotnie przewodniczącym kibucu. Miał trzech synów i dziewięcioro wnuków.