Zmarł ponad stuletni jezuita o. Orsy – kanonista, który doradzał na Soborze Watykańskim II

W wieku 103 lat zmarł 3 kwietnia 2025 w jezuickim Domu Seniora Murray-Weigel Hall w nowojorskim Bronxie o. Ladislas Orsy SJ – profesor prawa kanonicznego. Był m.in. doradcą biskupów na Soborze  Watykańskim II. Jego pogrzeb odbył się 8 bm. „Był on pod każdym względem gigantem i naprawdę uroczym człowiekiem, a jego dziedzictwo jest wspaniałe” – tak 16 kwietnia w mediach katolickich wspominał zmarłego William M. Treanor, dziekan wydziału prawa na uniwersytecie Georgetown, gdzie o. Orsy wykładał przez 30 lat.

Prowadził życie „perypatetyczne” (wędrujące) – urodził się na Węgrzech, kształcił się w Rzymie, święcenia kapłańskie przyjął w Belgii, śluby wieczyste złożył w Irlandii a większość życia spędził w Stanach Zjednoczonych, ale aż do śmierci należał Węgierskiej Prowincji Towarzystwa Jezusowego. Jego kilkudziesięcioletnia działalność naukowa obejmowała ekspertyzy prawne, swoją wiedzą służył biskupom podczas Vaticanum II i brał udział w przygotowaniu nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego, przyjętego w 1983 roku. W wieku 99 lat przeszedł na emeryturę po ponad 70 latach nauczania.

Przyszły kanonista urodził się jako László Őrsy 30 lipca 1921 w miejcowości Pusztaegres w północno-zachodnich Węgrzech. Kształcił się m.in. w prowadzonym przez cystersów gimnazjum w mieście Székesfehérvár, po czym rozpoczął studia na wydziale prawa na Uniwersytecie Katolickim im. Pétera Pázmány’ego w Budapeszcie i w 1943 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego (jezuitów). Uzupełniał potem nowicjat w węgierskich placówkach jezuickich Manréza i Zugliget oraz studiował filozofię w Segedynie.

Po zakończeniu wojny i dojściu do władzy komunistów młodemu nowicjuszowi udało się uciec z Węgier w 1946, dotrzeć do Rzymu i uzyskać licencjat z filozofii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w 1948. Następnie w latach 1950-52 studiował teologię w Kolegium Jezuickim Uniwersytetu Katolickiego w belgijskim Louvain. Tam też 15 sierpnia 1951 przyjął święcenia kapłańskie. W 1957 obronił doktorat z prawa kanonicznego na Gregorianum a w 1960 uzyskał magisterium z prawa cywilnego na Uniwersytecie Oksfordzkim. Wcześniej – w 1953 spędził rok w klasztorze św. Asafa w Walii, a w rok później został duszpasterzem w Londynie.

Ks. Őrsy już jako Orsy przybył w 1966 do Stanów Zjednoczonych i tam rozpoczął swą działalność nauczyciela prawa kanonicznego i rzymskiego na różnych uczelniach katolickich na całym świecie, na uniwersytetach: najpierw Fordham w Bronxie, następnie od jesieni 1994 na Georgetown w Waszyngtonie, na którym przestał nauczać w wieku 97 lat. Wykładał też m.in. na Gregorianum i we Fryburgu w Szwajcarii.

Rosnąca sława i autorytet naukowy węgiersko-amerykańskiego jezuity sprawiły, że wielokrotnie zapraszano go nie tylko z wykładami, ale też na publiczne dyskusje z czołowymi teologami. Na przykład w 1999 ks. Orsy rozmawiał z ówczesnym prefektem Kongregacji Nauki Wiary kard. Josephem Ratzingerem nt. listu apostolskiego Jana Pawła II „Ad tuendam fidem” (z 18 maja 1998). W rok później Orsy i kard. Avery Dulles SJ wymienili serię artykułów poświęconych roli papiestwa w odniesieniu do Kościołów regionalnych i lokalnych w nawiązaniu do encykliki papieża Wojtyły „Ut unum sint” i jego prośby o propozycje, jak papież może najlepiej pełnić swą posługę Piotrową.

W Centrum Prawa w Georgetown ks. Orsy wykładał prawo rzymskie, wielkich filozofów prawa i prawo kanoniczne. W 2018, jako 96-latek prowadził dwa kursy: na temat prawa rzymskiego i o roli Stolicy Apostolskiej w świetle prawa międzynarodowego na przykładzie jej stosunków z Organizacją Narodów Zjednoczonych.

W tym samym roku w Georgetown odbyła się konferencja „Wizja, prawo i prawa człowieka, święto pracy profesora Ladislasa Orsy’ego SJ”, na której analizowano jego badania naukowe na temat Soboru Watykańskiego II, prawa kanonicznego i międzynarodowych praw człowieka oraz jego życie jako profesora, prawnika i księdza.

Ten światowej sławy uczony napisał  ponad 200 artykułów i dziewięć książek, w tym „Marriage in Canon Law” (Małżeństwo w prawie kanonicznym; 1986), „Theology and Canon Law: New Horizons for Legislation and Interpretation” (Teologia i prawo kanoniczne: nowe horyzonty dla ustawodawstwa i interpretacji; 1992)” oraz „Receiving the Council: Theological and Canonical Insights and Debates” (Recepcja Soboru: teologiczne i kanoniczne spostrzeżenia i debaty).

We wspomnieniu pośmiertnym wspomniany prof. William M. Treanor napisał: „Zmarły jezuita uwielbiał nauczać i na każdym spotkaniu, na którym przemawiał lub udzielał błogosławieństwa, przypominał swoim kolegom, jakim dobrodziejstwem jest możliwość nauczania. Miał też wspaniałe poczucie humoru. Nigdy nie zapomnę, jak siedziałem obok niego na jego setnych urodzinach. Powiedział mi, że niedawno odwiedził swojego lekarza, który aby sprawdzić, jak to ujął Orsy, jego «bystrość umysłu», zapytał go, czy potrafi liczyć od 1 do 100 wstecz. «Z pewnością» – odparł Orsy, po czym zapytał: «Ale  w jakim języku?»”.