Żywiec: pamiętano o „żołnierzach wyklętych”

Spotkanie młodzieży z kombatantami oraz złożenie kwiatów pod pomnikiem upamiętniającym żołnierzy z oddziału Narodowych Sił Zbrojnych były najważniejszymi momentami żywieckich uroczystości Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych. Dziś po raz pierwszy dzień ten obchodzony jest jako święto państwowe.

W Żywcu kombatanci zorganizowali spotkanie z młodzieżą. Uczniowie Gimnazjum nr 2 podczas lekcji historii wysłuchali wspomnień Władysława Foksy. 91-letni żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych jest jednym z nielicznych żyjących świadków powojennych losów podziemia antykomunistycznego.

Kombatant mówił o tragicznych losach żołnierzy VII Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Było to największe ugrupowanie zbrojne antykomunistycznego podziemia w Beskidach. W lecie 1946 r. skupiało około 400 dobrze uzbrojonych żołnierzy, którzy działali na terenie dzisiejszych powiatów bielskiego, cieszyńskiego, pszczyńskiego i żywieckiego. Najgłośniejszą akcją NSZ na Podbeskidziu było zajęcie 3 maja 1946 roku Wisły. Funkcjonariusze MO i UB byli tak zaskoczeni i przestraszeni, że zabarykadowali się na posterunkach. Oddział „Bartka” przeprowadził w centrum miasta dwugodzinną defiladę.

W połowie 1946 r. Urząd Bezpieczeństwa wprowadził do oddziału swoich agentów, którzy upozorowali przerzut żołnierzy na Zachód. W trzech kolejnych transportach we wrześniu 1946 r. ciężarówkami ze Szczyrku i Wisły zostało wywiezionych w rejon Opolszczyzny 167 uzbrojonych żołnierzy NSZ. Żaden z nich nie wrócił, żaden nie dotarł na Zachód. Najprawdopodobniej zostali zgładzeni przez UB w okolicach Łambinowic. Mimo szczegółowych badań IPN, do tej pory nie zlokalizowano ich mogił.

Kombatanci, przedstawiciele władz miejskich Żywca oraz gimnazjaliści złożyli dziś kwiaty pod miejscowym pomnikiem upamiętniającym żołnierzy z oddziału „Bartka”. Przy tej okazji przypomniano też modlitwę, którą odmawiali przedstawiciele podziemia niepodległościowego.

Projekt ustawy o ustanowieniu święta Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych złożył w ubiegłym roku prezydent Lech Kaczyński. 1 marca jest datą symboliczną, bo właśnie 60 lat temu strzałami w tył głowy komuniści zamordowali w kazamatach mokotowskiego więzienia siedmiu członków IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

Mianem „żołnierzy wyklętych” określani są żołnierze podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, stawiający opór próbie sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR w latach 1944-1963.